Νέο ΕΣΠΑ: ανάγκη έγκαιρου σχεδιασμού

Οικολογική Δυτική Ελλάδα

Πάτρα 14 Σεπτεμβρίου 2013

Σχεδιασμός για το ‘επόμενο ΕΣΠΑ’: γίνεται;

Ο Δήμος Αιγιάλειας πρέπει επειγόντως να ασχοληθεί με το σχεδιασμό για την επόμενη προγραμματική περίοδο.

 

Μεγάλη ατυχία η ιστορική συγκυρία που ζούμε: η χρονιά που διανύουμε είναι η κρίσιμη περίοδος σχεδιασμού εν όψει της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020 (Σύμβαση Εταιρικής Σχέσης θα ονομάζεται το «επόμενο ΕΣΠΑ»). Η κατεύθυνση των πόρων σχεδιάζεται ΤΩΡΑ. Μετά το 2015, αυτοί οι πόροι θα είναι από τους ελάχιστους διαθέσιμους για την Αυτοδιοίκηση - τελευταία ευκαιρία να ορθοποδήσουμε.

Ωστόσο, για κακή μας τύχη, αυτή η χρονιά είναι και προεκλογική περίοδος. Κατά την πάγια τακτική, Δημοτική Αρχή και αντιπολίτευση «σχεδιάζουν» για τις εκλογές του Μαΐου 2014 και όχι για το τι θα γίνει αμέσως μετά – κι ας ξεκινά μια κρίσιμη εποχή. Ίσως δεν επιθυμούν να δουν την επόμενη Δημοτική αρχή να επωφελείται από τα δικά τους σχέδια…  Ίσως αναμένουν ότι – όπως και τώρα, με το τρέχον ΕΣΠΑ- στο τέλος όλο και κάτι θα βρεθεί γι αυτούς από «οριζόντια» προγράμματα της Περιφέρειας. Ίσως, απλά, ο σχεδιασμός είναι μια άγνωστη λέξη.

Προς το παρόν, οι Δήμοι αρκούνται στην αναμονή «δώρων» από την κυβέρνηση (όπως η άθλια εκμετάλλευση της κοινωφελούς εργασίας ως προεκλογικό ρουσφέτι) ή στην προσπάθεια να «χώσουν κάποιο έργο» στους αδιάθετους πόρους του τρέχοντος ΕΣΠΑ ή σε κάποιο άσχετο πακέτο (π.χ. «πυρόπληκτα»). Μόνο που, και σε αυτή την περίπτωση, χωρίς ωριμότητα και σχέδιο, η απορρόφηση δεν προχωρά. Και να σκεφτεί κανείς ότι, προκειμένου να γίνει απορρόφηση έστω και την υστάτη ώρα, έχουν γίνει γενναίοι «συμβιβασμοί» από Ε.Ε. (αγνοώντας προτάσεις των Οικολόγων για αξιοποίηση αυτών των πόρων για πράσινη στροφή στην οικονομία και κοινωνική αλληλεγγύη). Τι θα γίνει κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο, όπου ο έλεγχος για τη χρηστή διαχείριση των ελαχίστων πόρων (βάσει σχεδίου) θα είναι (δικαίως) αμείλικτος;

Η επόμενη προγραμματική περίοδος θα είναι διαφορετική από ότι έχουν συνηθίσει οι Δήμοι. Οι παραδοσιακές «υποδομές» δεν θα είναι επιλέξιμες. Θα μπορούν όμως να χρηματοδοτηθούν πολλές άλλες βασικές ανάγκες. Ενδεικτικά, για την Αιγιάλεια: προστασία ακτών, εξοικονόμηση φυσικών πόρων (π.χ. εφαρμογή στάγδην άρδευσης), ενεργειακή απόδοση κτηρίων, άρση της απομόνωσης ορεινών περιοχών με βιώσιμες μεταφορές, ενίσχυση δομών κοινωνικής πρόνοιας και αλληλεγγύης, διαχείριση απορριμμάτων, μεταφορά μαθητών με δημοτικά μέσα. Αυτή τη στιγμή, Δήμαρχος και Δημοτικές υπηρεσίες πρέπει να έχουν σηκώσει τα μανίκια και να δουλεύουν νυχθημερόν για να προετοιμαστούν, ζητώντας βοήθεια από τις υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας. Το κάνουν;

Κώστας Παπακωνσταντίνου

Περιφερειακός Σύμβουλος, Γραμματέας Περιφερειακού Συμβουλίου

Η απλή αλήθεια για τους υδρογονάνθρακες στη Δ. Ελλάδα

Η απλή αλήθεια για τους υδρογονάνθρακες στη Δ. Ελλάδα

                                                Του Κώστα Παπακωνσταντίνου*

Η αντικειμενική ενημέρωση είναι πιο δυσεύρετη από τους ίδιους τους υδρογονάνθρακες στη Δ. Ελλάδα. Εμείς θα επιχειρήσουμε να αναφέρουμε τα δεδομένα όσο πιο αντικειμενικά γίνεται, αφήνοντας, προσωρινά, στην άκρη τις θεμελιώδεις διαφωνίες μας για τα ορυκτά καύσιμα. Στη σημερινή κατάσταση, θα φαινόταν ως κοινωνική αγνωμοσύνη το να απορρίψουμε εξ αρχής την ελπίδα ότι ίσως οι υδρογονάνθρακες αποτελέσουν μελλοντικό δημοσιονομικό μαξιλαράκι.

Έχουμε, λοιπόν:

Α. Δεν ανακαλύφθηκε κάποιος κρυμμένος θησαυρός. Τα πιθανά κοιτάσματα της Δ. Ελλάδας είναι γνωστά εδώ και δεκαετίες - ασύμφορα στις εταιρίες λόγω κόστους. Απλά, σήμερα, λόγω καλύτερων τιμών πετρελαίου και αερίου και χάρη στις νέες τεχνολογίες εξόρυξης, πιθανολογείται οριακή κερδοφορία.

Β. Υδρογονάνθρακες βρίσκονται μόνο με γεωτρήσεις. Γεωτρήσεις δεν έχουν γίνει ακόμη. Έχουμε μόνο, σε κάποια σημεία, την τρισδιάστατη χαρτογράφηση (με «σεισμικές έρευνες») προκειμένου να δούμε πού αξίζει τον κόπο να «τρυπήσουμε». Τα πολυδιαφημισμένα γεωτρύπανα που «πιάνουν δουλειά» είναι για να εντοπίσουν, όχι για να αντλήσουν πετρέλαιο- άρα, περιμένουμε.

Γ. Τα  πεδία σε Πατραϊκό και Κατάκολο έχουν ερευνηθεί ξανά στο παρελθόν χωρίς να προκύψει επενδυτικό ενδιαφέρον. Η ενεργοποίηση των νέων αδειών οφείλεται στην επιμονή του κ. Μανιάτη, και όχι σε πρωτοβουλία επενδυτών. Εδώ προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα: μήπως, ακόμη και με ανεβασμένες τιμές, τα κοιτάσματα αυτά θα παρέμεναν κάτω από το όριο της κερδοφορίας; Μήπως το «κέρδος» των επενδυτών συνδέεται με μια προσδοκώμενη απαλλαγή από το κόστος αποκατάστασης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων από τις εξορύξεις; Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που παρουσιάστηκε στο Περιφερειακό Συμβούλιο ήταν προχειρότατη και ανεπαρκέστατη – δείχνοντας από τώρα απροθυμία ελέγχου.

Δ. Το οικονομικό όφελος θα προκύψει από τον Περιφερειακό Φόρο 5% επί των κερδών από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων (άρθρο 161 του Ν. 4001/2011). Πόσο είναι αυτό; Ας δεχτούμε το πιο αισιόδοξο σενάριο, δηλαδή 200 εκ. βαρέλια πετρέλαιο (σύμφωνα με τον κ. Μανιάτη) για 25 χρόνια εκμετάλλευσης (όπως λέει η σύμβαση), με κέρδος από 40 έως 75 δολάρια ανά βαρέλι (άρα 2 έως 3,7 δολάρια περιφερειακός φόρος), χωρίς αυξημένο κόστος λόγω σεισμικότητας, βάθους και αυστηρότερων μέτρων πρόληψης. Οι Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου θα λαμβάνουν 16 – 30 εκ. δολάρια το χρόνο, περίπου 12 – 22,5 εκ. €. Άρα, σε κάθε Περιφέρεια αναλογούν 8 έως 11,25 εκ. € το χρόνο στο πιο εξωπραγματικά αισιόδοξο σενάριο (το, δε, όφελος για τον κρατικό προϋπολογισμό από τον αντίστοιχα φόρο 20%  είναι 48 – 70 εκ. € το χρόνο). Κάτι είναι κι αυτό, αλλά όχι η μαγική λύση που διαφημίζεται.

Ε. Ο κίνδυνος από τις θαλάσσιες εξορύξεις στα πεδία του Κατακόλου και του Πατραϊκού είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Αυτά βρίσκονται ανάμεσα σε τρία εθνικά πάρκα και σε άλλες διεθνούς σημασίας περιοχές για τη βιοποικιλότητα. Βρίσκονται, επίσης, ανάμεσα σε κορυφαίες τουριστικές παραλίες και εφάπτονται της σημαντικότερης περιοχής υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα. Και αυτά, σε μια περιοχή με αυξημένο κίνδυνο λόγω έντονης σεισμικής δραστηριότητας.  Άραγε, οι συμφωνίες με τους επενδυτές εξασφαλίζουν ότι αυτοί θα πληρώσουν σε περίπτωση ατυχήματος; Έχουν συμπεριλάβει τη νέα Κοινοτική Οδηγία για την υπεράκτια εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου (η οποία δεν έχει καν μπει σε διαβούλευση στη χώρα μας);  Και δεν είναι μόνο η περίπτωση ατυχήματος. Υπάρχουν τα δαπανηρά καθημερινά μέτρα παρακολούθησης - πρόληψης (περιπολίες, σταθμοί παρακολούθησης, πλωτά φράγματα κ.λπ.). Έχει εξασφαλιστεί ότι αυτή η δαπάνη θα βαρύνει τον επενδυτή και όχι το Δημόσιο;

Μια άλλη επίπτωση της υπόθεσης των υδρογονανθράκων είναι ότι επανέρχεται το παραμύθι του «εύκολου πλουτισμού». Αντί να εστιάσουμε σε νέους στόχους όπως η παραγωγική ανασυγκρότηση και η εξοικονόμηση πόρων, μπαίνουμε ξανά στον πειρασμό να «πιάσουμε την καλή».

Θύμα αυτού του μεγαλοϊδεατισμού είναι και κάποιες αξιόλογες εναλλακτικές προοπτικές: «Μικροκοιτάσματα» αερίου στη ΒΔ Πελοπόννησο, χωρίς ενδιαφέρον για μεγάλους επενδυτές, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τοπικά για θέρμανση θερμοκηπίων εκμηδενίζοντας το κόστος παραγωγής. Ποιος, όμως, θα ενδιαφερθεί για τον «ταπεινό» πρωτογενή τομέα, όταν όλοι προσδοκούν «μεγάλες δουλειές»;

Περ. Σύμβουλος, επικεφαλής της Οικολογικής Δυτικής Ελλάδας

Εκκλησιαστική περιουσία και άγρια φύση: μια παλιά φιλία τελειώνει

Ένα κείμενο του Κώστα Παπακωνσταντίνου που πρωτοαναρτήθηκε στο 

http://petrovouni.blogspot.gr/2013/09/blog-post.html

Εκκλησιαστική περιουσία και άγρια φύση: μια παλιά φιλία τελειώνει

Σημαντικές φυσικές περιοχές που διαχειρίζεται η εκκλησία θα καταστραφούν αν αλλάξουν χρήση.

Οι μεγάλες αδιαίρετες εκκλησιαστικές εκτάσεις τραβούν το ενδιαφέρον επενδυτών. Όμως, συνήθως πρόκειται για περιοχές πολύ σημαντικές για την άγρια φύση. Υγρά λιβάδια της Λάμιας, κοντά στο Μετόχι, στο Εθνικό Πάρκο Κοτυχίου Στροφιλιάς.

Το ζήτημα της «αξιοποίησης» της εκκλησιαστικής περιουσίας έχει ιδιαίτερη σημασία για την προστασία της άγριας φύσης. Διότι εκτός από καθαρά εμπορική περιουσία (κτίρια, οικόπεδα εντός σχεδίου κ.λπ.), η εκκλησία διαθέτει και πολλές εκτάσεις σε φυσική κατάσταση ή με παραδοσιακές χρήσεις γης. Δάση και «δασικές εκτάσεις», υγροτοπικές περιοχές (λίμνες, λιμνοθάλασσες, υγρολίβαδα κ.λπ.), «βοσκότοποι», παραδοσιακή αγροτική γη και γενικά, δεκάδες χιλιάδες στρέμματα που έχουν αξία για τη βιοποικιλότητα.

Η αξία αυτή οφείλεται στο ότι οι περιοχές αυτές κρατήθηκαν μακριά από την άγρια ανάπτυξη. Επιπλέον, συχνά πρόκειται για μεγάλες εκτάσεις (π.χ. ιδιοκτησίες που περιήλθαν σε Μονές μετά την τουρκοκρατία) που περιλαμβάνουν σπάνια δείγματα από ενιαία οικοσυστήματα (π.χ. παράκτια δάση, υγρολίβαδα) τα οποία, αλλού, υποφέρουν από κατακερματισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετές εκκλησιαστικές εκτάσεις περιλαμβάνονται και στο Ευρωπαϊκό δίκτυο των κορυφαίων για τη φύση περιοχών, το Natura-2000.

Μερικές από τις κύριες απειλές για τη βιοποικιλότητα είναι η οικοδομική δραστηριότητα, το οδικό δίκτυο και άλλες μορφές «σφραγίσματος γης» (τσιμεντόστρωση, μπάζωμα, γκαζόν και οτιδήποτε καλύπτει τη φυσική βλάστηση), η εντατικοποίηση της γεωργίας αλλά και η εγκατάλειψη της παραδοσιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας, οι αλλαγές στην αλιευτική και δασική διαχείριση και, γενικά, μια δέσμη απειλών υπό τον τίτλο «αλλαγή χρήσεων γης».

Το ζητούμενο, λοιπόν, για την άγρια φύση δεν είναι το ποιος κατέχει τη γη αλλά το να μην αλλάξουν οι χρήσεις γης. Από αυτή την σκοπιά, οι εκκλησιαστικές εκτάσεις ήσαν, μέχρι σήμερα, μάλλον ασφαλείς από δραματικές αλλαγές. Ίσως ήταν ο εγγενής συντηρητισμός της εκκλησίας, ο οποίος απέτρεπε επενδυτικά «ανοίγματα» και άλλα ηχηρά αναπτυξιακά παρόμοια. Ίσως ήταν η κοινωνική ευαισθησία της εκκλησίας προς τους μικρούς και ταπεινούς χρήστες της γης. Ίσως ήταν η παραδοσιακή θρησκευτική κλίση προς τα μη υλικά αγαθά και την εγκράτεια. Ίσως όλα μαζί ή και άλλα. Το σίγουρο είναι ότι οι φυσικές περιοχές που βρίσκονταν υπό εκκλησιαστικό έλεγχο συνήθως απολάμβαναν κάποιο άτυπο καθεστώς «προστασίας».

Η κατάσταση αυτή άρχισε να αλλάζει αποφασιστικά εδώ και μερικά χρόνια και ολοκληρώνεται σήμερα με την ίδρυση της Εταιρίας Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας. Η εκκλησία σταδιακά μεταμορφώνεται σε ένα βασικό τροφοδότη της άγριας ανάπτυξης προσφέροντας «φρέσκια γη».

Αυτή η μεταστροφή είναι επικίνδυνη για τη βιοποικιλότητα, ιδίως αν αντιληφθούμε ποιο είναι το κύριο επενδυτικό ενδιαφέρον στις εκκλησιαστικές εκτάσεις σήμερα. Δεν είναι τα δήθεν «φιλέτα» που τάχα μένουν αναξιοποίητα. Όσα τέτοια υπήρχαν έχουν ήδη αξιοποιηθεί - δεν υπήρχε νομικό ή άλλο τεχνικό κώλυμα για να ζητήσει κάποιος από την εκκλησία μια καλή έκταση για τουριστική, γεωργική ή άλλη εκμετάλλευση.

Εκείνο που κυρίως τραβά την προσοχή των επενδυτών σήμερα είναι οι μεγάλες αδιαίρετες εκκλησιαστικές εκτάσεις. Οι δυσεύρετες εκείνες ενιαίες ιδιοκτησίες των πολλών χιλιάδων στρεμμάτων με τις οποίες το μοντέλο ανάπτυξης που μας έφερε μέχρι εδώ μπορεί να πάρει παράταση ζωής. Μέχρι πρόσφατα, αυτές οι περιοχές ήσαν αδιάφορες για επενδύσεις. Σήμερα, είναι περιζήτητες για δύο κυρίως χρήσεις: μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις (πάντα με γκολφ) και βιομηχανικής κλίμακας δραστηριότητες σχετιζόμενες με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά και καλλιέργεια ενεργειακών φυτών – η τελευταία, αν και φαινομενικά αθώα, ίσως έχει τις σοβαρότερες επιπτώσεις). Καθώς το νομικό πρόβλημα έχει παρακαμφθεί με τη χαλάρωση της νομοθεσίας (που επιτρέπει επεμβάσεις αδιανόητες μερικά χρόνια πριν) το μόνο πρόβλημα ήταν η ανεύρεση πολύ μεγάλων ιδιοκτησιών για «σοβαρούς» επενδυτές. Η εκκλησία προσφέρει τη λύση…

Όμως, αυτές οι μεγάλες εκκλησιαστικές εκτάσεις είναι επίσης σημαντικές για την άγρια φύση, και όλες οι επενδύσεις αφορούν σε δραστική αλλαγή χρήσης – άρα και σε σοβαρή υποβάθμιση της φυσικής αξίας αυτών των περιοχών. Παραδείγματα είναι τα σχέδια για τουριστική αξιοποίηση του Κάβο Σίδερο στη ΒΑ Κρήτη (περιοχή Natura που ανήκει στη Ι.Μ. Τοπλού) και το γιγαντιαίο Αιολικό Πάρκο στη Σκύρο (περιοχή Natura που ανήκει στη Ι.Μ. Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους). Πιο πρόσφατα, ένας επενδυτής ανέφερε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας ότι «είναι σε συμφωνία με την Εκκλησία» για 12.000 στρέμματα στο Μετόχι της Καλογριάς (περιοχή Natura και Εθνικό Πάρκο που ανήκει στη Ι.Μ. Μεγάλου Σπηλαίου) για καλλιέργεια ενεργειακών φυτών. Προφανώς εννοούσε το μεγάλο «αναξιοποίητο» λιβάδι της Λάμιας – ένα κορυφαίας σημασίας οικοσύστημα για παρυδάτια και καλοβατικά πουλιά (δεν φάνηκε σοβαρή πρόταση, είναι, όμως, ενδεικτική της τάσης).

Άσχετα με το ποιο θα είναι το τέλος αυτής της ιστορίας (και τη στάση του καθενός απέναντι σε αυτό το ζήτημα), η «αξιοποίηση» της εκκλησιαστικής περιουσίας σημαίνει, για την άγρια φύση, οριστικό τέλος σε μια μακρά περίοδο ασφάλειας.

Παραλία Καλογριάς: μεγάλο λάθος τα μόνιμα αναψυκτήρια

Οικολογική Δυτική Ελλάδα

Πάτρα 4 Σεπτεμβρίου 2013

Παραλία Καλογριάς: μεγάλο λάθος τα μόνιμα αναψυκτήρια

Παραβίαση των αρχών προστασίας και σοβαρό λάθος πολιτικής η άδεια για χτίσιμο αναψυκτηρίων στους αμμόλοφους.

Δύο μόνιμα αναψυκτήρια (ένα ολοκληρωμένο, ένα υπό κατασκευή) έχουν εμφανιστεί στη ζώνη των αμμολόφων στη δημοφιλή παραλία Καλογριάς στο Εθνικό Πάρκο Στροφυλιάς - Κοτυχίου. Η κατάσταση αυτή είναι απαράδεκτη, επειδή αυτές οι μόνιμες κατασκευές:

1. Δεν βοηθούν στη χρήση της παραλίας από τους επισκέπτες. Αντίθετα, δεσμεύουν δεκάδες θέσεις στάθμευσης από τους αυστηρά προσδιορισμένους χώρους, ωθώντας περισσότερα αυτοκίνητα στους αμμολόφους και στο δάσος.
2. Καταλαμβάνουν ζώνη που προοριζόταν να μείνει χωρίς μόνιμες κατασκευές. Παραβιάζονται κι άλλες αρχές προστασίας, όπως καταστροφή ενδιαιτημάτων, φύτευση ξενικής βλάστησης σε οικότοπο ύψιστης προστασίας.
3. Αποτελούν πολύ κακό προηγούμενο. Τη στιγμή που προσπαθούμε να αποτρέψουμε την ιδιωτικοποίηση αυτής της παραλίας χάνουμε το κυριότερο επιχείρημα, ότι αυτή η ζώνη πρέπει να μείνει χωρίς μόνιμες παρεμβάσεις.

Η παραλία Καλογριάς, το δάσος Στροφυλιάς και οι λίμνες συνθέτουν ένα από τα ομορφότερα και πιο «φωτογενή» εθνικά πάρκα της Μεσογείου. Ωστόσο, εμείς το αντιμετωπίζουμε σαν «κοινή» πλαζ των τραπεζιών, του αλκοόλ και της εκκωφαντικής μουσικής.

Παραδεχόμαστε ότι οι υπάρχουσες καντίνες στην αμμουδιά είναι αισθητικά απαράδεκτες. Είναι όμως προσωρινές και μπορούν να μετακινηθούν. Με τις μόνιμες, όμως, υποδομές αλλάζουμε οριστικά τη φυσιογνωμία του Εθνικού Πάρκου.

Για τα δύο κτίσματα συμφώνησε ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου επειδή είναι «πολεοδομικά» νόμιμα. Κι όμως, ο Φορέας Διαχείρισης μπορούσε και είχε κάθε λόγο να τα αποτρέψει. Δυστυχώς, παρά τη φιλότιμη προσπάθεια των περιβαλλοντικών οργανώσεων, η πλειοψηφία στα Συμβούλια των Φορέων Διαχείρισης ανήκει σε φορείς άσχετους με την προστασία της φύσης. Έτσι συνεχώς πέφτουν σε σοβαρά ατοπήματα περιβαλλοντικής πολιτικής που αντί να προστατεύουν, καταστρέφουν τα πιο περιζήτητα στοιχεία της κληρονομιάς μας.

Κώστας Παπακωνσταντίνου

Περιφερειακός Σύμβουλος, Γραμματέας Περιφερειακού Συμβουλίου